فوتبال به عنوان یکی از محبوب‌ترین و پرطرفدارترین ورزش‌ها در سراسر جهان، از اهمیت بالایی برخوردار است و تکنیک‌های مختلفی برای بازی در این ورزش وجود دارد. لازمه فوتبالیست ماهر شدن این است که تمامی تکنیک‌های مختلف را به خوبی بلد باشید، به علاوه این سری از نکات برای مربیان نیز بسیار کاربرد دارد، پس انتخاب یک سیستم مناسب بر اساس نیاز‌ها و ویژگی‌های تیم، می‌تواند تأثیر بزرگی بر عملکرد و نتیجه بازی داشته باشد. اگر شما نیز به انواع سیستم ها در فوتبال علاقه دارید و می‌خواهید تا این سری موارد را به خوبی یاد بگیرید، توصیه می‌شود تا این مقاله در سایت سعید حمیدزاده را از دست ندهید.
سیستم فوتبال چیست؟
به طور کلی سیستم ورزشی فوتبال به معنای نحوه ترتیب دادن بازیکنان در زمین و تعیین نقش وظایف آنها است. این سیستم‌ها بر اساس تعداد بازیکنان در هر خط و نحوه توزیع آنها در زمین مشخص می‌شوند. هر مربی سیستم مختص خود را دارد و با همین راهکارها می‌تواند به پیروزی تیم کمک کند. مهم نیست که شما انواع متعددی از این سیستم‌ها را بلد باشید، بلکه این نکته حائز اهمیت است که هر کدام را به صورت اصولی و با دقیق‌ترین جزئیات آموخته باشید. چرا که بسیاری از فوتبالیست‌های ماهر یادگیری اصولی این نوع سیستم‌ها را به عنوان رازهای قبولی در تست فوتبال می‌دانند.
انواع سیستم‌های ورزش فوتبال
برای فهم دقیق فوتبال لازم است تا علاوه بر شناخت پست‌ها، سیستم‌ها و تکنیک‌های مورد استفاده را نیز بدانیم. خیلی از فوتبالیست‌های معروف دنیا با کمک همین گزینه و تمرین‌های طاقت‌فرسا توانسته‌اند تا به این جایگاه دست پیدا کنند. از طرفی به دلیل اینکه هر مربی و تیم سیستم مختص خود را دارد، این نکته باعث شده تا انواع مختلفی از سیستم را داشته باشند. پرطرفدارترین سیستم‌ها در فوتبال به شرح زیر هستند:
1. سیستم بازی مالکانه
فوتبال ورزشی است که علاوه بر وضعیت فیزیکی عالی باید هوش فوتبالی خوبی نیز داشته باشید. اگر بخواهیم انواع سیستم ها در فوتبال را برای شما توضیح دهیم به دلیل مهم بودن این بخش نمی‌توان تمامی نکات را در یک محتوا گنجاند. به طور کلی اگر به دنبال سیستمی هستید که برای هر دو گزینه حمله و دفاع قابل استفاده باشد، سیستم بازی مالکانه یک گزینه بسیار خوبی محسوب می‌شود. هدف اصلی این سیستم نگه داشتن توپ با هدف تسلط بر بازی صورت می‌گیرد، از لحاظ دفاعی نیز باعث می‌شود تا توپ در مدت زمان زیادی را در دستان شما باشد. البته این نکته را از یاد نبرید که لازمه موفقیت در سیستم بازی مالکانه این است که از پاس‌های متوالی استفاده نکنید، چرا که باعث اتلاف وقت و مساوی شدن بازی می‌شود.
2. سیستم بازی مستقیم
همانطور که از نام این سیستم مشخص است، توپ‌ها با ارسال مستقیم یکی از سیستم های فوتبال می‌باشد که به طور مستقیم باید توپ را به گل تبدیل کند. تنها نکته‌ای که بازی مستقیم دارد این است که حداقل مهاجم قد بلند و قدرتی باید در نوک خط حمله قرار داشته باشد تا بتواند از شوت‌های بلند استفاده کند.
3. سیستم ضد حمله
بسیاری از تیم‌ها از سیستم ضد حمله استفاده می‌کنند، به همین دلیل در دوره آموزش فوتبال همراه با گواهی پایان دوره اکثر موسسه‌ها به خصوص سعید حمیدزاده این سیستم وجود دارد. ضد حمله به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم انجام می‌شود و می‌تواند جریان بازی را به نفع تیمی که آن را اجرا می‌کند، تغییر دهد. با کمک ضد حمله شما قادر خواهید بود تا توپ را با انتقال سریع به گل تبدیل کنید. به طور معمول استفاده از این سیستم به احتمال بالا به گل مبدل می‌شود ولی با این حال نیاز به این دارد که تیم به خوبی سازماندهی شود و در فرم دفاعی خود دارای نظم باشد.
4. سبک بازی High Press یا پرسینگ در زمین حریف
اگر بخواهیم تعریفی از پرسینگ داشته باشیم باید گفت که در لغت به معنای فشار و در اصطلاح فوتبالی به معنی تحت فشار قرار دادن می‌باشد. حالا سبک بازی High Press یا پرسینگ در زمین حریف یکی از انواع سیستم ها در فوتبال است که به این گونه عمل می‌کند که ابتدا آرایش تیم حریف را برهم بزند و سپس در موقعیت‌های حساس که امکان گل وجود دارد توپ را از حریف بگیرد و گل بزند.
5. سبک دفاع اتوبوسی یا پرسینگ در زمین خودی
اگر به دنبال سیستمی هستید که سبک دفاعی داشته باشد و اصول دفاع در فوتبال را به خوبی پوشش دهد، به طور حتم نباید سبک دفاعی اتوبوسی یا پرسینگ در زمین خودی را فراموش کرد. این سبک یک استراتژی دفاعی در فوتبال است که تیم‌ها از آن برای حفاظت از زمین خود و جلوگیری از نفوذ حریف استفاده می‌کنند. این استراتژی معمولاً در مواقعی که تیم در مقابل یک حریف قوی و حرکت‌های سریع قرار دارد، به کار گرفته می‌شود.
ترکیب‌های مهم در فوتبال
حالا که تا حدودی با آموزش انواع سیستم‌ها در فوتبال آشنا شده‌اید به سراغ ترکیب‌های مهم در فوتبال می‌رویم. در واقع وجود این ترکیب‌ها است که شور بی‌سابقه‌ای در یک بازی ایجاد می‌شود. این گزینه به افراد هر تیم می‌گوید که به چه صورت در جایگاه خود بایستند و طبق توصیه مربی از دروازه محافظت کنند. به علاوه شما می‌توانید این ترکیبات را به شیوه خود تغییر دهید تا حریف علاوه بر غافلگیر شدن، تمرکز خود را نیز برای دفاع را از دست بدهد. ترکیب‌های مهم در فوتبال عبارتند از:
ترکیب 5-3-2
اولین ترکیبی که به بررسی آن می‌پردازیم، نوع 5-3-2 می‌باشد. به عقیده برخی بازیکنان فوتبال استفاده از این ترکیب یک گزینه مطمئن به شمار می‌آید و می‌توان آن را در انواع سیستم ها در فوتبال به کار برد. وقتی که توپ به دست افراد تیم مقابل می‌افتد، 5 بازیکن در خط دفاع، 3 بازیکن در خط وسط و 2 بازیکن در خط حمله، هدفی جز گرفتن توپ از تیم حریف ندارند. با گذشت زمان بسیاری از تیم‌ها سعی داشتند تا این ترکیب را به نحو خود ارتقا دهند.
ترکیب 2-4-4
در فوتبال مدرن به طور بارز از ترکیب 2-4-4 استفاده می‌شود. دو مهاجم بسیار قوی معیار اصلی برای موفقیت در این ترکیب هستند، به علاوه ۴ مدافع و ۴ هافبک نیز در این نوع ترکیب وجود دارند که به مهاجمین کمک رسانی می‌کنند. با این حال امروزه بیشتر تیم‌ها از این ترکیب استفاده نمی‌کنند، چرا که دیگر مهاجمینی از نوع سبک بازی آنتونیو والنسیا و جان کارو وجود ندارند که بتوانند همانند این دو بازی کنند.
ترکیب 1-5-4
ترکیب 1-5-4 یک نوع تدافعی دارد ولی کم‌تر تیمی از این ترکیب استفاده می‌کند. با این حال اگر از آن به کار گرفته شود به طور معمول موفقیت آمیز می‌باشد. چرا که با وجود 5 مدافع که عرض زمین را پوشش می‌دهند و 4 بازیکن میانی، عملا تمامی حملات تیم حریف خنثی می‌شود. از نکات مثبت این ترکیب می‌توان به این مورد اشاره کرد که قابلیت تبدیل به آرایش 3,6,1 را نیز دارد. با این توضیحات چرا ترکیب 1-5-4 برای اکثر تیم‌ها توصیه نمی‌شود؟ چون که بازی با تک مهاجم باعث می‌شود تا توپ به راحتی از دست آن خارج شود و دیگر کسی نباشد تا توپ را از آن خود کند.
ترکیب 3-3-4
ضد حمله از عواملی است که باعث فریب خوردن تیم حریف می‌شود. از این رو ترکیب 3-3-4 به عنوان نماینده این سیستم به شمار می‌آید. ویژگی که این ترکیب دارد باعث شده تا در بهترین سیستم فوتبال از آن استفاده شود. از این رو پائولو بنتو سرمربی تیم ملی پرتغال، در جام ملت های اروپا 2012 از صورت مدرن این ترکیب به نحو بی نقصی استفاده کرد. آندره ویلاس بواس، سرمربی تاتنهام هم به خوبی از این ترکیب استفاده می‌کرد. این نوع ترکیب مورد توجه تیم‌هایی است که هافبک بسیار قوی دارند. شکل ساختاری آن نیز به این صورت است که 3 بازیکن در خط دفاع، 3 بازیکن در خط وسط و 4 بازیکن در خط حمله قرار دارند.
ترکیب 2-4-4
از سری ترکیباتی که از استقبال بازیکنان برخوردار بوده نوع 2-4-4 می‌باشد. در این ترکیب هافبک اصلی و بازی ساز یا همان الماس(diamond) در میانه زمین باید کنترل بازی و نبض زمین را در اختیار بگیرد و سرعت بازی را تنظیم کنند. در این ترکیب دو هافبک میانی وجود دارند که وظیفه رفت و برگشت در میدان را بر عهده دارند. برخی مربیان به لطف وجود هافبک اصلی این ترکیب را در انواع سیستم ها در فوتبال استفاده می‌کنند.
ترکیب 2-5-3
برخی از افرادی که اطلاعات زیادی در مورد ترکیبات فوتبال ندارند به اشتباه ترکیب 2-5-3 و 5-3-2 را یکی می‌دانند. در حالی که این ترکیب یعنی 2-5-3 به بال‌های چپ و راست عقب زمین اجازه می‌دهد که با کم‌ترین مسئولیت تدافعی به خط حمله بپیوندند. نفوذ گسترده آنها به زمین حریف می‌تواند فرصت‌های زیادی برای مهاجمان تیم فراهم کند و گل‌های متعددی نیز رخ دهند.
ترکیب 1-3-2-4
ترکیبی همچون 1-3-2-4 اولین بار در دهه ۹۰ میلادی در اسپانیا به وجود آمد و در یورو ۲۰۱۲ بسیار مورد استفاده قرار گرفت و باعث شد تا تیم‌های زیادی به مراحل بالاتر صعود کنند. اگر تیمی هستید که می‌خواهید در اکثر مواقع توپ در مالکیت شما باشد، به طور حتم این نوع ترکیب را در انواع سیستم ها در فوتبال استفاده کنید. به علاوه اگر تیمی از لحاظ دفاعی ضعیف باشد با به کار بردن این ترکیب، موضوع به نکته مثبت آن تبدیل می‌شود، چرا که وجود دو هافبک که کنترل زمین را بر عهده دارند این اطمینان را به تیم می‌دهد که نگرانی از بابت وقوع گل‌های متعدد نداشته باشند. به جز این دو هافبک مدافع کناری، میانی و سه هافبک تهاجمی نیز در این ترکیب حضور دارند.
ترکیب 1-4-1-4
لوچیانو اسپالتی در بازی‌های حساس تیم خود از ترکیب 1-4-1-4 استفاده می‌کرد و دلیل آن این بود که در این ترکیب یک هافبک دفاعی وجود دارد و جلوی او چهار هافبک هجومی به صورت افقی در میدان پراکنده‌اند و به سوی دروازه حریف حمله می‌برند. شاید خاص‌ترین و به نوعی موفق‌ترین جنبه این فرم و ترکیب مهاجم بازی باشد. او باید مرتب و متناوب پست خود را از مهاجم به هافبک تغییر دهد تا بتواند فضای لازم برای دیگر بازیکنان را فراهم کند.
ترکیب 1-1-4-4
یکی از ترکیباتی که به طور معمول جلوی پیش روی رقیب را می‌گیرد، نوع 1-1-4-4 نامیده می‌شود. چهار مدافع منطقه دفاعی را در دست دارند و در خط حمله نیز یک مهاجم و مهاجم پشتیبان به چشم می‌خورند. از مزایای این ترکیب می‌توان به این مورد اشاره کرد که دو مهاجم یکدیگر را پشتیبانی می‌کنند تا در صورت حمله حریف به یکدیگر کمک کنند. این ترکیب به دلیل نوع حمایت‌گری که دارد، دلیل استفاده در انواع سیستم ها در فوتبال شده‌است.
ترکیب 3-4-3
شباهتی که ترکیب 3-4-3 به نوع 3-2-5 دارد از لحاظ دفاعی می‌باشد و تفاوت اصلی آن در نحوه چیدمان در خط حمله است. در این ترکیب یک مهاجم مرکزی داریم که دو هافبک تهاجمی با قدرت نفوذ زیاد این مهاجم را برای رسیدن به گل همراهی می‌کنند.
ترکیب 1-3-3-3
ترکیب 1-3-3-3 سیستم قدیمی مبتنی بر هجومی کردن تیم و گردش آزاد بازیکنان کار می‌کند. عامل اصلی موفقیت این ترکیب در این است که یک مدافع آزاد در تیم وجود دارد که عقب‌تر از دیگر بازی را به دست می‌گیرد و مشکلاتی که در خط دفاعی رخ می‌دهد را پوشش می‌دهد.
ترکیب 2-1-3-4
از سری ترکیب‌هایی که در انواع سیستم ها در فوتبال نیز وجود دارند نوع 2-1-3-4 می‌باشد. نمونه معروف دیگر استفاده از این ترکیب هم کارلو آنجلوتی است که در زمان حضورش در چلسی از این ترکیب استفاده می‌کرد. در این ترکیب سه هافبک میانی حقیقی ایفای نقش می‌کنند. هر چند یکی از آنها می‌تواند به عنوان یک هافبک تدافعی هم قرار گیرد. دو مهاجم در این ترکیب در خط حمله مستقر هستند و مدافعان پوششی در مواقع حمله می‌توانند به کمک آنها بیایند.
ترکیب 2-2-2-4
واندرلی لوکزامبورگو مربی مشهوری است که با این ترکیب شناخته می‌شود. ترکیب 2-2-2-4 در فوتبال به این معنا است که تیم شما از 2 دفاع، 2 هافبک، 2 مهاجم و 4 بازیکن در وسط زمین تشکیل شده است. این ترکیب به طور معمول در فوتبال ۷ نفره یا فوتبال سالنی نیز استفاده می‌شود.
نکات مهم هنگام انجام انواع سیستم ها در فوتبال
هنگامی که یک تیم تصمیم به استفاده از انواع سیستم ها در فوتبال را می‌کند، باید به برخی از نکات توجه داشته باشد. اولین مورد تطابق با بازیکنان است، یعنی بازیکنان بتوانند به خوبی با یکدیگر ارتباط بگیرند و بتوانند یکدیگر را حمایت کنند. تعادل بین حمله و دفاع از نکات بسیار مهم در این بخش محسوب می‌شود، چرا که اگر این موضوع به خوبی بررسی نشود باعث افت شدید تیم می‌شود. تیم باید توانایی تغییر ترکیب و سیستم را در بین بازی داشته باشد، چون ممکن است یک ترکیب الان پاسخگوی شما باشد ولی در چند دقیقه بعد با توجه به حریف این مورد دیگر قابل انجام نباشد. در آخر هم به خوبی حریف خود را بشناسید تا متوجه شوید که از چه ترکیب و سیستمی باید استفاده کرد تا نتیجه خوبی داشته باشد.
چرا یک تیم یا مربی یک سیستم دارد؟
دلایل زیادی باعث ایجاد یک سیستم در فوتبال می‌شود که از آنها می‌توان به مواردی مثل افزایش هماهنگی، انعطاف‌پذیری تیم، تحلیل و بهبود، مقابله بهتر با حریف و استفاده از توانایی‌های افراد اشاره کرد. فوتبال بازی است که بازیکنان با تکرار و تمرین بیشتر، فهم بیشتری نسبت به این ورزش پیدا می‌کنند و می‌توانند به نقطه اوج خود برسند.
کلام پایانی
در پایان، مشخص است که انواع سیستم ها در فوتبال نه تنها یک نقش حیاتی در عملکرد تیم‌ها دارند، بلکه از آنها می‌توان به عنوان یک هنر و علم مهم در این ورزش یاد کرد. انتخاب و استفاده از یک سیستم مناسب، می‌تواند تفاوت بین پیروزی و شکست باشد و به تیم‌ها کمک کند تا به بهترین عملکرد خود دست یابند. بنابراین، آشنایی با سیستم های معروف و توانایی اعمال آنها در شرایط مختلف، امری حیاتی برای هر مربی و علاقه‌مند به فوتبال است.
